نیتروزآمین یک ترکیب شیمیایی با جرم مولکولی ۱۳۰.۱۸۸۲ ۱ g mol− و با فرمول عمومی R1R2 N-N=0 است. این ترکیب شیمیایی از ترکیب شدن نیترات‌ها با آمین‌های نوع دوم و سوم شکل می‌گیرد. برای شکل‌گیری نیتروزآمین، واکنش شیمیایی ساده‌ای صورت می‌گیرد. ساده بودن این واکنش شیمیایی به دلیل پیش‌سازهای شیمیایی آمین و عوامل نیتروز است.
نیتروزآمین چگونه وارد بدن می‌شود؟
برای جلوگیری از فساد باکتریایی و حفظ رنگ گوشت و فرآورده‌های غذایی از نیترات به عنوان ماده‌ی نگهدارنده استفاده می‌کنند. نیتریت‌ها به عنوان نگهدارنده‌های غذایی در فرآورده‌های گوشتی وجود دارند و آمین‌های نوع دوم نیز در اثر تخریب پروتئین‌های گوشت و فساد این مواد ایجاد می‌گردند.
این ماده‌ی شیمیایی نه تنها در فرآورده‌های غذایی بلکه در صنعت کشاورزی نیز کاربرد دارد. البته متأسفانه آب‌های باقی مانده در این صنعت و دیگر صنایع که حاوی نیترات است، وارد آب فاضلاب می‌شود. خوشبختانه بخش اعظم این نیترات‌ها طی فرایند تصفیه‌ی آب از بین می‌رود.
شایان ذکر است که بخشی از این ماده‌ی شیمیایی که میزان آن در حدود پنج درصد است، وارد بدن انسان می‌شود. با ورود نیترات به دستگاه گوارش در معده، روده‌ی بزرگ و مثانه به وسیله‌ی آنزیم ردوکتاز به نیتریت تبدیل می‌شود. نیتریت نیز با اسیدآمینه سیستم گوارش ترکیب شده و به نیتروزآمین تبدیل می‌شود.
نکته‌ی مهم
کارشناسان JECFAیا به عبارتی کارشناسان کمیته‌ی غذا و کشاورزی و همچنین کارشناسان سازمان جهانی بهداشت (WHO) دوز مجازی برای مصرف نیترات اعلام کرده‌اند. در این صورت اگر بیش از حد مجاز اعلام شده در فرآورده‌های گوشتی، سبزیجات و … از نیترات‌ها استفاده شود، خطرات جدی برای سلامت انسان‌ها به دنبال خواهد داشت.
شایان ذکر است که تولید نیتروزآمین در گروهی از فرآورده‌های گوشتی که به صورت خام و یا بدون تاریخ تولید مشخص به فروش می‌رسند بیشتر است. از این رو تولید کنندگان فرآورده‌های گوشتی باید توجه بیش‌تری به انتخاب مواد نگهدارنده داشته باشند و همچنین نسبت به درج تاریخ انقضای واقعی مواد دقت کافی نمایند تا این فرآورده‌ها دچار فساد نشوند.
محصولات حاوی نیتروزآمین کدامند؟
نیتروزآمین در بخش‌های مختلف نظیر صنایع غذایی، صنایع آرایشی و بهداشتی، داروسازی و دخانیات کاربرد دارد.
نیتروزآمین موجود در محصولات غذایی
برخی از مواد غذایی نظیر فرآورده‌های گوشتی همانند سوسیس، کالباس، ژامبون، پپرونی، سالامی، بیکن، شیرهای خشک بدون چربی و خوراکی‌هایی از این دست حاوی نیتروزآمین هستند. از این رو همه‌ی ما بدون آن‌که آگهی داشته باشیم در طول روز مقداری نیتروزآمین را وارد بدن می‌کنیم. بنابراین باید تا حد امکان از مصرف فرآورده‌های گوشتی نامطمئن، فست فود، محصولات پروتئینی سرخ شده و خوراکی‌هایی از این قبیل پرهیز نماییم.
نیتروزآمین در تعدادی از محصولات آرایشی و بهداشتی به صورت ناخالصی وجود دارد. ازاین گروه از محصولات می‌توان به برخی از شامپو‌ها، لوسیون بدن، نرم کننده‌ی مو، ریمل و مواردی از این قبیل اشاره داشت.
نیتروزآمین چگونه در برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی شکل می‌گیرد؟
زمانی که برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی دربردارنده‌ی افزودنی‌های آمینی یا عوامل نیتروسو کننده که در آن یک NO به یک شاخه‌ی کربنی یا دیگر عناصر همانند گوگرد، اکسیژن یا نیتروژن متصل می‌شود، باشند شرایط لازم برای برقراری واکنش بین این ترکیبات فراهم می‌گردد.
نیتروزآمین در داروسازی
برخی از داروها نیز شامل ناخالصی‌هایی از نیتروزآمین‌ها هستند که البته خاطر نشان می‌شود که میزان آن برای فرد مصرف کننده چندان نگران کننده نیست. چون مصرف مقدار مجاز از این ترکیب اگر به مدت کوتاه مورد استفاده قرار گیرد، مشکلی ایجاد نخواهد کرد. البته جای امیدواری است که بسیاری از شرکت‌های داروسازی در تلاشند که میزان اندک وجود نیتروزآمین در برخی از داروها را به کم‌ترین حد خود برسانند.
نیتروزآمین موجود در دخانیات
جالب است بدانید که قرارگرفتن در معرض دود دخانیات یکی دیگر از راه‌های ورود نیتروزآمین به بدن است. از این رو نیتروزآمین موجود در تنباکو، سیگار و مشتقات آن می‌تواند مضرات زیادی برای بدن داشته باشد. پس تا می‌توانید از مصرف دخانیات پرهیز نمایید تا بدنی سالم داشته باشید.